روش های تحلیل کسب و کار | ۱۰ تکنیک مهم

آیا تا به حال فکر کرده اید چرا بعضی کسب و کارها همیشه در حال رشد و موفقیت هستند و برخی دیگر دچار رکود یا شکست می شوند؟ راز اصلی در موفقیت شرکت های بزرگ دنیا فقط ارائه خدمات یا محصولات بهتر نیست، بلکه درک عمیق و تحلیل هوشمندانه از اوضاع کسب و کارشان است.

تحلیل کسب و کار یعنی شما دقیقا بفهمید کجای کار هستید، چه فرصت هایی پیش رو دارید، چه تهدیدهایی وجود دارد و چطور می توانید مسیر بهتری برای رشد پیدا کنید.

در این مطلب از سایت امیر موحد، قصد داریم شما را با مهم ترین روش های تحلیل کسب و کار آشنا کنیم. این روش ها و تکنیک ها، ابزارهایی هستند که هر کارآفرین، مدیر یا حتی کارشناسی باید آن ها را بشناسد و در موقعیت های مختلف از آن ها استفاده کند تا تصمیم های دقیق تر، سریع تر و کم ریسک تری بگیرد.

تحلیل کسب و کار چیست؟

تحلیل کسب و کار فرایندی است که طی آن با جمع آوری داده های مربوط به شرکت، بازار، رقبا، مشتریان و عوامل محیطی، می توان تصمیمات هوشمندانه تر و آگاهانه تری اتخاذ کرد. هدف این است که نقاط قوت و ضعف کسب و کار خود را بشناسید، فرصت ها و تهدیدهای بازار را تشخیص دهید و با توجه به این ها، برنامه ریزی بهتری داشته باشید.

اگر این تحلیل به درستی انجام شود، می تواند کمک کند مسیر رشد و توسعه مشخص گردد، منابع به شکلی بهتر تقسیم شده و خطرات و تبعات تصمیمات اشتباه به حداقل برسد. فرقی ندارد کسب و کار شما کوچک باشد یا بزرگ؛ تحلیل کسب و کار، قطب نمای شماست تا در بازار پرتلاطم امروزی راه را گم نکنید!

مهم ترین روش های تحلیل کسب و کار

در ادامه با ۱۰ تکنیک مهم و کاربردی آشنا می شویم که به شما کمک می کند کسب و کارتان را دقیق تر تحلیل کنید و تصمیم درست بگیرید.

تحلیل (SWOT)

احتمالا اسم این مدل را شنیده اید. SWOT یکی از ساده ترین و شناخته شده ترین روش های تحلیل کسب و کار است. با استفاده از این ابزار شما چهار دسته مهم را بررسی می کنید:

• قوت ها (Strengths) : ویژگی های مثبت و مزیت های رقابتی کسب و کار شما (مانند کیفیت بالا، تیم حرفه ای، برند قوی و…)
• ضعف ها(Weaknesses) : محدودیت ها یا مشکلات درونی (مانند منابع مالی کم، ضعف در بازاریابی و…)
• فرصت ها(Opportunities) : فضاهای مناسب بازار (مثل تغییر سلیقه مشتریان، ورود به بازار جدید و…)
• تهدیدها(Threats) : مشکلات و ریسک های بیرونی (مانند ظهور رقبای جدید، قوانین محدودکننده و…)

SWOT کمک می کند با یک جدول ساده، دید کامل و جامعی از وضعیت خود داشته باشید و بفهمید باید روی چه نکاتی برای رشد یا جلوگیری از بحران تمرکز کنید.

تحلیل PEST یا PESTEL

از دیگر روش های تحلیل کسب و کار، تحلیل PEST است. در این روش، عوامل محیطی موثر بر کسب و کار بررسی می ‌شوند. کلمه PESTEL مخفف شش عامل مهم است:

• Political (سیاسی)
• Economic (اقتصادی)
• Social (اجتماعی)
• Technological (فناوری)
• Environmental (محیط زیست)
• Legal (قانونی)

این مدل کمک می کند بفهمید تغییرات سیاسی (مثل انتخابات یا تحریم ها)، وضعیت اقتصاد (مثلا تورم یا رکود)، تغییرات اجتماعی، پیشرفت های تکنولوژی، مسائل محیط زیستی یا قوانین جدید چه تاثیری می توانند روی کسب و کار شما داشته باشند.

تحلیل ۵ نیروی پورتر (Porter’s Five Forces)

این ابزار فوق العاده توسط مایکل پورتر طراحی شده و برای تحلیل رقابتی بازار به کار می رود. در این مدل از روش های تحلیل کسب و کار، ۵ نیرو ارزیابی می شوند:

• تهدید ورود رقبای جدید
• شدت رقابت میان شرکت های فعلی
• قدرت چانه زنی خریداران
• قدرت چانه زنی تامین کنندگان
• تهدید محصولات یا خدمات جایگزین

با استفاده از این تکنیک، می توانید بفهمید چقدر بازار شما رقابتی یا اشباع است، خریداران روی قیمت قدرت دارند یا نه، آیا امکان جایگزینی محصولات وجود دارد یا خیر و…

تحلیل ارزش افزوده (Value Chain Analysis)

مدل زنجیره ارزش (متعلق به پورتر) به شما کمک می کند ببینید در هر قسمت از فرآیند تولید یا ارائه خدمت، چه مقدار ارزش ایجاد می شود. این فرآیند از خرید مواد اولیه تا تحویل محصول به مشتری را بررسی می کند. با این کار، ضعف ها و نقاطی که می توانید بهبود دهید تا هزینه کمتر یا سود بیشتری داشته باشید را پیدا خواهید کرد.

تحلیل رقبا (Competitor Analysis)

یکی از عوامل موفقیت هر کسب و کاری، شناخت درست رقباست. در این مدل از روش های تحلیل کسب و کار، شما شرکت های رقیب را شناسایی کرده، محصولات، قیمت گذاری، استراتژی بازاریابی، نقاط قوت و ضعف آن ها را تحلیل می کنید و فرصت ها و تهدیدهای رقابتی خودتان را می یابید. این تحلیل کمک می کند همیشه یک قدم جلوتر از رقبا باشید.

تحلیل مشتریان و پرسونا

تحلیل مشتریان یعنی دقیقا بدانید مشتری شما کیست، چه نیازها و دغدغه هایی دارد و چرا باید محصول یا خدمت شما را انتخاب کند. این کار با ساختن پرسونا مشتری (مدل فرضی و دقیق از مشتری ایده آل) انجام می شود. اطلاعاتی مثل سن، جنسیت، شغل، علاقه مندی ها، سبک زندگی و حتی رفتار خرید آن ها جمع می گردد تا بتوانید پیام، محصول و خدمات را به شکل هدفمند ارائه دهید.

تحلیل داده ها (Data Analysis)

در دنیای امروز، داده ها یکی از مهم ترین دارایی های هر کسب و کار هستند. با جمع آوری و تحلیل داده های مربوط به فروش، رفتار مشتری، بازخوردها و… می توانید روندها را شناسایی کنید، نقاط ضعف را بفهمید و تصمیم های دقیق تری بگیرید. نرم افزارهای تحلیلی مثل اکسل، گوگل آنالیتیکس یا انواع داشبوردها در این زمینه کمک بزرگی می کنند.

تحلیل مالی (Financial Analysis)

هیچ کسب و کاری بدون تحلیل مالی نمی تواند عملکرد خوبی داشته باشد. تحلیل مالی، یکی از روش های تحلیل کسب و کار است که شامل بررسی درآمد، هزینه ها، حاشیه سود، سودآوری، گردش نقدینگی و حتی نسبت های مالی کلیدی می شود. این تحلیل نشان می دهد کسب و کار شما از نظر مالی سالم است یا نه و چه اقداماتی برای بهبود نیاز دارد.

تحلیل فرآیندهای کسب و کار (Business Process Analysis)

در این تکنیک، همه فرآیندهای کلیدی شرکت از تولید، خدمات مشتری، فروش، پشتیبانی و… بررسی می شوند تا ناکارآمدی های احتمالی، مراحل اضافی یا هزینه زا شناسایی و اصلاح گردند. هدف اصلی، ساده سازی کارها، کاهش هزینه و افزایش بهره وری است.

تحلیل سناریو (Scenario Analysis)

همیشه آینده قابل پیش بینی نیست. با این تکنیک، چند سناریو یا وضعیت احتمالی آینده (مثلا کاهش ناگهانی تقاضا، افزایش شدید هزینه مواد اولیه و…) را پیش بینی کرده و براساس آن ها برنامه ریزی می کنید تا آماده هر شرایط غیرمنتظره ای باشید. تحلیل سناریو به کسب و کارها یاد می دهد فقط برای شرایط ایده آل برنامه ریزی نکنند.

چطور از تکنیک های تحلیل کسب و کار استفاده کنیم؟

بعد از آشنایی با این تکنیک ها، نکته مهم این است که بدانید کی، کجا و چطور از آن ها استفاده کنید. نکات زیر می تواند راهنمای خوبی برای استفاده از روش های تحلیل کسب و کار باشد:

• شناسایی مشکل یا هدف: مثلا اگر می خواهید افزایش فروش داشته باشید، اول باید وضعیت فعلی و رقبا را با ابزارهایی مثل SWOT، رقبا و تحلیل داده بررسی کنید.
• جمع آوری داده و اطلاعات: سعی کنید اطلاعات درست از منابع داخلی (فروش، مالی، منابع انسانی) و منابع بیرونی (بازار، رقبا، خبرگزاری ها) جمع آوری نمایید.
• انتخاب تکنیک مناسب: بسته به هدف یا دغدغه فعلی (مثلا کاهش هزینه، ورود به بازار جدید، بهبود خدمت رسانی)، مناسب ترین تحلیل را انتخاب کنید.
• کار تیمی: بهتر است از نظرات و تجربیات اعضای تیم و حتی بعضی از مشتریان یا تامین کنندگان اصلی استفاده کنید.
• تکرار دوره ای تحلیل: بازار و شرایط دائما تغییر می کنند. تحلیل باید بخشی دائمی از کار شما باشد، نه فقط برای یک بار!

سخن پایانی

تحلیل کسب و کار همانند چراغ راهی است که به شما کمک می کند در مسیر رشد و موفقیت قرار بگیرید و از رقبای خود عقب نمانید. روش های تحلیل کسب و کار که در این مطلب معرفی شدند، ابزارهایی هستند که بسته به شرایط کسب و کار خود می توانید از آن ها استفاده کنید. فرقی ندارد صاحب یک مغازه کوچک هستید یا مدیریت یک شرکت بزرگ را دارید؛ مهم این است که همیشه آماده تغییر و تصمیم گیری آگاهانه باشید.

در پایان، شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات و مهارت های بیشتر در حوزه مدیریت کسب و کار خود و افزایش فروش آن، در دوره هایی مثل دوره DNA فروش ذهنی با امیر موحد شرکت کنید.