پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟ (+ نمونه آن در صنایع مختلف)
۵ نیروی رقابتی پورتر توسط مایکل پورتر مدیر دانشگاه هاروارد ارائه شدند و از آن زمان تاکنون ابزاری برای تحلیل وضعیت رقابتی کسب و کارهای مختلف شناخته می شوند. به کمک این مدل می توان عواملی را که بر سودآوری و رقابت پذیری یک صنعت تاثیر می گذارند، شناسایی کرد.
در بیانی دیگر می توان گفت که این پنج نیرو به عنوان یک ابزار تحلیلی دقیق، تعیین می کنند که سرمایه گذاری در یک صنعت سودآوری دارد یا خیر. پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟ در این مطلب از وب سایت امیر موحد – هوش مالی و ذهنیت فروش به آن ها اشاره خواهیم کرد.
پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟
۵ نیروی پورتر ابزاری موثر و کاربردی جهت تحلیل کسب و کار و صنایع هستند که به واسطه آن ها می شود دلایل موفقیت و سوددهی برخی از کسب و کارها و صنایع را پیدا کرد. در واقع این نیروها به شرکت ها کمک می کنند تا از محیط عملیاتی خود درک بهتری پیدا کنند و برای موفقیت خود استراتژی ها و برنامه های بهتری را در نظر بگیرند. این پنج نیرو عبارتند از:
- رقابت در صنعت
- پتانسیل ورود افراد جدید به صنعت
- قدرت چانه زنی تامین کنندگان
- قدرت چانه زنی مشتریان
- تهدید کالاها و خدمات جایگزین
تحلیل و بررسی نیروهای پنج گانه پورتر
۵ نیروی رقابتی پورتر توسط مایکل پورتر در دهه ۱۹۰۸ ارائه شدند و از آن زمان تا کنون به عنوان یک ابزار تحلیلی، به تحلیل جذابیت و رقابت صنایع می پردازند. در ادامه به طور مفصل در رابطه با هر یک از این نیروها صحبت خواهیم کرد.
رقابت در صنعت
اولین نیرو از پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟ در پاسخ به این پرسش می توانیم به رقابت در صنعت اشاره کنیم. این نیرو به این مفهوم اشاره دارد که در قدرت یک شرکت، تعداد رقبا و توانایی آن ها به شکل ویژه‌ای تاثیرگذار هستند. به طوری که هر چه تعداد رقبا و محصولات ارائه شده توسط آن ها بیشتر باشد، رقابت شدید تر شده و قدرت شرکت کاهش پیدا می کند.
در صنعت تولید گوشی بین برندهای مختلف اپل، سامسونگ و… رقابت شدیدی وجود دارد. هر برند سعی می کند دائما کیفیت محصولات خود را بالا ببرد و با ارائه قیمت های رقابتی، سهم بیشتری در بازار به دست آورد.
پتانسیل ورودی های جدید در یک صنعت
قدرت یک شرکت در بازار تا حد زیادی تحت تاثیر و تهدید نیروهای تازه وارد به آن صنعت خواهد بود. اگر برای ورود به یک صنعت موانع کمتری وجود داشته باشد، شرکت های جدید بیشتری به آن صنعت ورود پیدا می کنند؛ در نتیجه سهم سودآوری و فعالیت شرکت های قدیمی کاهش پیدا می کند. این شرکت ها مجبور هستند برای حفظ مشتریان خود شرایط را بهتر کنند و قیمت ها را پایین بیاورند.
از طرفی اگر برای ورود به یک صنعت شرایط و موانع قوی نظیر نیاز به سرمایه بالا یا تخصص های فنی باشد، تعداد شرکت های ورودی کاهش می یابند؛ در نتیجه شرکت های موجود می توانند قیمت‌های خود را حتی در بالاترین حالت به خوبی حفظ کنند و نگرانی بابت ورود رقبای جدید نداشته باشد.
به طور مثال ورود به صنعت تولید گوشی به هزینه های بالا و تحقیق و تخصص زیادی نیاز دارد. همچنین با وجود برندهای قوی در این زمینه، شرکت های تازه وارد باید برندسازی قوی داشته باشند. با توجه به این موضوع، تهدید ورودی های جدید در این صنعت کم است.
قدرت تامین کنندگان
سومین نیرو از پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟ سومین نیرو، نیروی قدرت تامین کنندگان است. هر چقدر که در یک صنعت تعداد تامین کنندگان کمتر باشد شرکت های دیگر به آن تامین کننده وابستگی بیشتری پیدا می کنند و آن تامین کننده می تواند قیمت ها را به نفع خود افزایش دهد. در واقع این وابستگی به تامین کنندگان قدرت می دهد تا به نفع خود شرایط را بهبود ببخشند و مزایا و هزینه های بیشتری را برای شرکت ها به بار بیاورند.
در صورتی که تعداد تامین کنندگان بالا باشد، شرکت ها برای تامین محصولات مورد نیاز خود گزینه های متعددی پیش رو دارند. در این شرایط تامین کنندگان برای حفظ مشتری نمی توانند قیمت ها را چندان بالا ببرند. به طور مثال در صنعت تولید خودرو، تامین کنندگان موتور یا باتری های خودرو قدرت چانه زنی بالایی دارند. اگر این تامین کنندگان قیمت خود را بالا ببرند یا مشکلی در تامین به موقع باتری و موتور ایجاد کنند، بر روند تولید خودروها تاثیر منفی می گذارند.
قدرت مشتریان
چهارمین نیرو از پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟ قدرت مشتریان از دیگر موارد مهم در مدل ۵ نیروی رقابتی پورتر به شمار می رود. این نیرو اشاره دارد که اگر مشتریان یک سازمان کم و بزرگ باشند، قدرت بیشتری در تعیین قیمت ها دارند؛ اما مشتریان زیاد و کوچک، تاثیر چندانی بر قیمت ها ندارند.
شرکت ها به راحتی می توانند قیمت های خود را برای مشتریان کوچک بالا ببرند؛ چرا که خریداران زیادی امکان استفاده از محصولات آن ها را دارند و این شرکت ها برای سودآوری فرصت های بیشتری پیش روی خواهند داشت.
تهدید جایگزین ها
آخرین نیرو از پنج نیروی رقابتی پورتر به تهدید جایگزین ها اشاره دارد. شرکت هایی که خدمات و کالاهای منحصر به فرد تولید می کنند، برای افزایش قیمت و سودآوری بیشتر، قدرت بالاتری دارند. در صورتی که جایگزین های در دسترس برای مشتریان وجود داشته باشد، از خرید محصولات شرکت چشم پوشی کرده و به سراغ محصول دیگر می روند. در این صورت قدرت شرکت کاهش پیدا می کند.
به طور مثال شرکت های تولید کننده نوشیدنی گازدار با محصولاتی نظیر نوشیدنی های سالم تهدید می شوند. اگر مشتریان به جای مصرف نوشابه به سمت این محصولات بروند، کاهش فروش و کاهش سود برای شرکت های تولید کننده نوشابه به وجود می آید.
سخن پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که پنج نیروی رقابتی پورتر چیست و هر یک به چه مواردی اشاره دارند. به طور کلی این پنج نیرو برای تحلیل رقابتی کسب و کارها ابزارهایی مهم هستند و به کسب و کارها کمک می کنند تا برنامه های تاثیرگذاری را برای دست یابی به مزیت های رقابتی در نظر بگیرند. شرکت ها با درک این نیروها می توانند نقاط ضعف و قوت خود را بشناسند و فرصت ها را برای رشد و توسعه خود بهتر دریابند؛ به این ترتیب شرایط را به نفع خود رقم بزنند و به فروش و سود بیشتر برسند.
